Fundacja rodzinna krok po kroku. Krok 3 – ustanowienie fundacji rodzinnej
Po etapie decyzyjnym oraz koncepcyjnym i przygotowawczym, kolej na powołanie fundacji rodzinnej do życia.
Ustanowienie fundacji rodzinnej wymaga sekwencji kilku czynności. Są nimi:
Złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej
Fundację rodzinną ustanawiają fundator lub fundatorzy. Składają oni oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem. Jest to tzw. akt założycielski fundacji rodzinnej.
Fundacja rodzinna może być również ustanowiona w testamencie. Testament taki musi mieć, podobnie jak akt założycielski, również formę aktu notarialnego. W sytuacji ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie, może mieć ona jednak tylko jednego fundatora.
Sporządzenie statutu fundacji rodzinnej
Statut fundacji rodzinnej, podobnie jak jej akt założycielski, wymaga wizyty u notariusza. Najczęściej fundatorzy w jednym akcie notarialnym ustanawiają fundację rodzinną i ustalają brzmienie jej statutu.
Statut jest dokumentem regulującym zasady działania fundacji rodzinnej. Istnieje pewna obligatoryjna treść statutu – statut musi zawierać te postanowienia, inaczej fundacja nie zostanie zarejestrowana. Są to postanowienia obejmujące, m.in.: nazwę i siedzibę fundacji rodzinnej, jej cele, określenie beneficjentów, uprawnienia i świadczenia przysługujące beneficjentom, czas trwania fundacji rodzinnej, wartość funduszu założycielskiego, organy fundacji rodzinnej i sposób jej reprezentacji, zasady zmiany statutu fundacji rodzinnej, przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu.
Statut może zawierać również pewną treść fakultatywną (nieobowiązkową), jak choćby wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej.
Ustanowienie organów fundacji rodzinnej
Fundatorzy, zgodnie z postanowieniami statutu, ustanawiają organy fundacji rodzinnej (powołują członków tych organów). Fundacja rodzinna musi mieć zarząd, który ją reprezentuje i na bieżąco kieruje jej działaniami. Fundacja musi posiadać również zgromadzenie beneficjentów. Jest to najwyższy organ fundacji, uchwałodawczy, który można porównać do zgromadzenia wspólników w spółce z o. o.
Fundacja rodzinna może, ale nie musi mieć radę nadzorczą, chyba że liczba beneficjentów fundacji przekracza 25 osób. Rada nadzorcza jest wówczas obowiązkowa.
Sporządzenie spisu mienia fundacji rodzinnej
Jest to dokument, który sporządzają fundatorzy i zawierają w nim wskazanie mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego. W spisie mienia podaje się jego wartość rynkową, na dzień ustanowienia fundacji. Spis mienia jest aktualizowany w czasie istnienia fundacji rodzinnej przez jej zarząd.
Wniesienie mienia na pokrycie funduszu założycielskiego
Po ustanowieniu fundacji rodzinnej, a przed jej rejestracją fundatorzy muszą wnieść do fundacji zadeklarowane mienie, na pokrycie funduszu założycielskiego. Następuje to na podstawie umowy pomiędzy fundatorami a fundacją, a w sytuacji, gdy mienie to ogranicza się do sum pieniężnych, są to po prostu przelewy bakowe. Jeśli w skład mienia wchodzą nieruchomości, będzie to akt notarialny.
Wpisanie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych
Fundacja rodzinna powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru fundacji rodzinnych. Rejestr taki prowadzi jeden sąd w Polsce – Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis fundacji do rejestru fundacji rodzinnych składa się na urzędowych formularzach, w formie papierowej (w dobie cyfryzacji, należy spodziewać się że ulegnie to zmianie). Do wniosku należy dołączyć szereg załączników obejmujących choćby akt założycielski, statut, dowody wniesienia mienia na fundusz założycielski i spis mienia, dowody ustanowienia organów, załączniki dotyczące przedmiotu działalności gospodarczej fundacji, zaświadczenia o niekaralności członków zarządu i rady nadzorczej.
W rezultacie skutecznego wniosku o rejestrację, sąd rejestrowy wydaje postanowienie o rejestracji fundacji rodzinnej i nadaje jej numer w rejestrze.
Nieco odmiennym przypadkiem jest ustanowienie fundacji w testamencie. Wówczas najpierw następuje rejestracja fundacji, a dopiero po tym wniesieni mienia na pokrycie funduszu założycielskiego. Mienie to przy tym musi być wniesione w terminie dwóch lat od zarejestrowania fundacji. Jeśli to nie nastąpi to fundacja ulegnie rozwiązaniu.