Zmiany w przepisach o fundacjach rodzinnych. Czy w 2025 roku biznes rodzinny może spać spokojnie?
Kilka miesięcy temu Ministerstwo Finansów zapowiadało, że od 2025 roku wejdą w życie zmiany związane z opodatkowaniem fundacji rodzinnych. Miały dotyczyć m.in. 15-letniej karencji na zbycie majątku fundacji rodzinnej oraz opodatkowanie dochodów fundacji uzyskiwanych z najmu i dzierżawy jej nieruchomości. Zmianom wyraźnie sprzeciwiali się przedsiębiorcy i środowiska biznesowe. Projekt zmian nie znalazł się jednak w wykazie prac Sejmu na 2024 rok. Wszystko więc wskazuje na to, że na razie przepisy pozostaną bez zmian.
Jakie zmiany w fundacjach rodzinnych zapowiadało Ministerstwo Finansów
Przypomnijmy – w sierpniu 2024 r. środowisko biznesu rodzinnego zelektryzowała informacja o potencjalnych zmianach przepisów dotyczących fundacji rodzinnych. Chodziło przede wszystkim o:
- wprowadzenie 15-letniej karencji na zbycie majątku fundacji rodzinnej (zbycie majątku przed upływem 15 lat od jego nabycia byłoby opodatkowane 19 % CIT);
- opodatkowanie dochodów fundacji rodzinnej uzyskiwanych z najmu i dzierżawy jej nieruchomości;
- wliczanie świadczeń, uzyskiwanych z fundacji rodzinnej przez beneficjentów, do podstawy obliczenia daniny solidarnościowej;
- rozwiązanie fundacji rodzinnej przez sąd w przypadku prowadzenia niedozwolonej działalności gospodarczej.
Skąd pomysł na zmiany w fundacjach rodzinnych
Sygnalizowane zmiany miały wejść w życie z początkiem 2025 roku. Ministerstwo Finansów twierdziło, że są one uzasadnione z uwagi na to, że duża część fundacji rodzinnych jest tworzona tylko po to, aby uniknąć opodatkowania lub uzyskać korzyści w tym zakresie. Takie ustalenia miały wynikać ze schematów podatkowych (MDR), raportowanych do administracji skarbowej oraz z wniosków o interpretacje indywidualne, składane do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Ponadto Ministerstwo wskazywało, że w przestrzeni publicznej istnieje wiele sygnałów wskazujących na zastosowanie fundacji rodzinnych do agresywnej optymalizacji podatkowej. Nawet wielu doradców prawnych reklamowało swoje usługi w zakresie tworzenia fundacji rodzinnych w tym celu.
Odpowiedź biznesu na propozycje MF
Temat zmian w przepisach o fundacjach rodzinnych spotkał się z żywym odzewem i ostrą krytyką środowiska biznesu, komentatorów życia gospodarczego i przedstawicieli odpowiedzialnych firm doradczych. Podkreślano, że:
- fundacja rodzinna miała być długoterminowym, bezpiecznym mechanizmem sukcesyjnym, sprzyjającym budowaniu i korzystaniu z majątku rodzinnego; rozwiązania prawne, w tym podatkowe dotyczące fundacji rodzinnej zostały wypracowane w rezultacie długoletniej dyskusji, były wyważone i miały ten cel urzeczywistniać;
- fundacja rodzinna, jako instrument na pokolenia, musi być stabilna, żeby była bezpieczna, a przez tom atrakcyjna;
- planowane zmiany są odstręczające dla firm rodzinnych chcących skorzystać z tego instrumentu, a dla tych, które już z niego skorzystały mogą okazać się pułapką;
- informacje MF, choć nie wynikające jeszcze z żadnej przeprowadzonej kontroli, nawet jeśli są prawdziwe, to nie mogą powodować „wylania dziecka z kąpielą”, tj. zepsucia dotychczasowego trudu i uczynienia nieatrakcyjną całej instytucji fundacji rodzinnej;
- zamiast odpowiedzialności zbiorowej można zastosować dostępne środki prawne i ścigać nieuczciwych podatników;
- zapowiedzi MF nie odpowiadają woli ustawodawcy, wyrażonej w samej ustawie o fundacji rodzinnej, zgodnie z którą po trzech latach od jej wejścia wżycie miał nastąpić dopiero przegląd regulacji;
- sygnalizowane przez Ministerstwo Finansów podejście zaprzecza idei stabilności prawa, z którą na sztandarach szła do władzy koalicja 15. października.
Przyszłość fundacji rodzinnych – prognozy
W odpowiedzi na krytykę, Ministerstwo zastrzegło, że większość przedstawionych propozycji stanowi dopiero wstęp do dyskusji nad zmianami, i że będą następnie poddane konsultacjom społecznym.
Ostatecznie projekt zmian nie znalazł się w wykazie prac Sejmu na ten rok. Oznacza to, że omawiane zmiany nie wejdą w życie w 2025 r. Wynika to z obowiązującej w prawie podatkowym zasady, że zmiany na nowy rok podlegają publikacji w Dzienniku Ustaw najpóźniej do 30 listopada roku poprzedniego, oraz że podatnik nie może być zaskakiwany niekorzystnymi dla siebie zmianami w ciągu roku.
Jest również wątpliwe, wobec wypowiedzi Ministerstwa Finansów o konsultacjach i reakcji środowiska biznesu rodzinnego, czy anonsowane propozycje zmian w ogóle będą forsowane.